Έχω ακούσει για σημεία και τέρατα σχετικά με τη στάση των αρχών απέναντι στους ομοφυλόφιλους στην Κούβα, αλλά δεν έχω βρει κάποια στοιχεία για το ζήτημα, πέρα από μαρτυρίες (μερικές φορές αμφίβολης αξίας). Έτυχε λοιπόν, διαβάζοντας το βιβλίο "100 ώρες με τον Φιντέλ" (εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ) -το οποίο είναι ουσιαστικά μια συνέντευξη 100 ωρών του Κάστρο στον Ιγνάσιο Ραμονέ του "Μοντ Ντιπλοματίκ", να βρω κάποιες απαντήσεις που δίνονται σχετικά με το θέμα.
Ακολουθεί το σχετικό τμήμα της συνέντευξης:
Μια από τις επικρίσεις που διατυπώθηκαν εναντίον της Επανάστασης, τα πρώτα χρόνια, είναι ότι λέγεται πως υπήρξε επιθετική διάθεση, κατασταλτική συμπεριφορά σε βάρος των ομοφυλοφίλων, ότι υπήρξαν στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου κλείνονταν ή καταπιέζονταν οι ομοφυλόφιλοι. Τι μπορείτε να μου πείτε πάνω σ’ αυτό το θέμα;
Με δυο λόγια, μιλάτε για έναν υποτιθέμενο διωγμό των ομοφυλόφιλων. Πρέπει να σας εξηγήσω από πού προέρχεται αυτό, γιατί δημιουργείται αυτή η κριτική. Μπορώ όμως να σας εγγυηθώ ότι δεν υπήρξε ποτέ διωγμός σε βάρος των ομοφυλόφιλων, ούτε στρατόπεδα συγκέντρωσης εναντίον των ομοφυλόφιλων.
Όμως υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες γύρω από αυτό.
Τι είδους πρόβλημα δημιουργήθηκε; Εμείς, εκείνα τα πρώτα χρόνια, αναγκαστήκαμε να προχωρήσουμε σε σχεδόν ολική κινητοποίηση της χώρας, ενώπιον των κινδύνων που αντιμετωπίζαμε και μάλιστα κινδύνων επίθεσης εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών: βρόμικος πόλεμος, εισβολή στη Χιρόν, κρίση του Οκτωβρίου … Σ’ όλη αυτή τη φάση υπήρξαν πολλοί κρατούμενοι. Δημιουργήθηκε η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Τότε αντιμετωπίσαμε τρία προβλήματα: χρειαζόταν καλό μορφωτικό επίπεδο για να υπηρετήσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις, λόγω της ανάγκης χειρισμού ανεπτυγμένης τεχνολογίας, γιατί δεν μπορείς να μπεις με απολυτήριο δευτέρας, τρίτης ή έκτης τάξης, έπρεπε να έχεις τουλάχιστον της εβδόμης, ογδόης ή ενάτης, και μετά ακόμα παραπάνω. Ορισμένους χρειάστηκε να τους πάρουμε από τα Πανεπιστήμια και ορισμένους ήδη απόφοιτους. Για να χειριστούν μια συστοιχία πυραύλων εδάφους-αέρος έπρεπε να είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου.
Στις θετικές επιστήμες, φαντάζομαι.
Το ξέρετε πολύ καλά. Ήταν εκατοντάδες χιλιάδες άντρες, όλ’ αυτά επηρέαζαν διάφορους κλάδους, όχι μόνο τα προγράμματα προετοιμασίας, αλλά και τους κλάδους της οικονομίας. Τότε υπήρχαν άτομα που δε διέθεταν ικανότητες και η χώρα τους χρειαζόταν λόγω της μεγάλης έλλειψης που υπήρχε σε παραγωγικά κέντρα. Αυτό ήταν το ένα πρόβλημα που είχαμε.
Δεύτερον, υπήρχαν ορισμένες θρησκευτικές ομάδες που, για λόγους αρχής ή δόγματος, δε δέχονται τη σημαία ή δε δέχονται τα όπλα. Αυτό μερικές φορές κάποιοι άνθρωποι το χρησιμοποιούσαν ως πρόσχημα για κριτική και εχθρότητα …
Τρίτον, ήταν η κατάσταση των ομοφυλοφίλων. Και εκείνη την εποχή, ούτε σκέψη ότι θα έκαναν οι γυναίκες στρατιωτική υπηρεσία … Αντιμετωπίζω λοιπόν προβλήματα μεγάλης αντίστασης εναντίον των ομοφυλοφίλων και, όταν θριάμβευσε η Επανάσταση, σ’ εκείνη τη φάση για την οποία μιλάμε, το φαλλοκρατικό στοιχείο ήταν πολύ ισχυρό και οι ιδέες σε σχέση με την παρουσία των ομοφυλοφίλων στις στρατιωτικές μονάδες ήταν γενικευμένες.
Αυτοί οι τρεις παράγοντες οδήγησαν στην απόφαση αρχικά να μην καλούνται στις στρατιωτικές μονάδες, αλλά στη συνέχεια, εκείνο που μπορεί να έμοιαζε με προνόμιο, μετατρεπόταν σ’ ένα είδος παράγοντα εκνευρισμού, ορισμένοι μάλιστα το πρόβαλλαν σαν επιχείρημα για να επικρίνουν ακόμα περισσότερο τους ομοφυλόφιλους.
Μ’ αυτές τις τρεις κατηγορίες δημιουργήθηκαν οι λεγόμενες Στρατιωτικές Μονάδες Βοήθειας στην Παραγωγή (UMAP) όπου πήγαιναν άτομα που ανήκαν στις τρεις αυτές κατηγορίες ανθρώπων: εκείνοι που λόγω του χαμηλού επιπέδου σπουδών δεν μπορούσαν να χειριστούν τα όπλα ή άνθρωποι που λόγω της θρησκευτικής τους πίστης ήταν αντιρρησίες συνείδησης … ή άντρες σε ικανοποιητική φυσική κατάσταση που ήταν ομοφυλόφιλοι. Αυτό είναι μια πραγματικότητα, ήταν αυτό που έγινε.
Δεν ήταν στρατόπεδα συγκέντρωσης;
Αυτές οι μονάδες δημιουργήθηκαν σ’ όλη τη χώρα και ασχολούνταν με εργασίες, κυρίως βοήθεια στη γεωργία. Δηλαδή, δεν αφορούσε μόνο την κατηγορία των ομοφυλοφίλων, αλλά ασφαλώς ένα μέρος τους, όχι όλους, εκείνους που καλούνταν για υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, γιατί ήταν μια υποχρέωση στην οποία συμμετείχε όλος ο κόσμος.
Έτσι δημιουργείται αυτή η κατάσταση και είναι σίγουρο ότι δεν ήταν στρατόπεδα συγκέντρωσης, ούτε ήταν στρατόπεδα τιμωρίας, αντίθετα, το ζήτημα ήταν να ανυψωθεί το ηθικό, να τους δοθεί μια δυνατότητα να βοηθήσουν τη χώρα σ΄εκείνες τις δύσκολες συνθήκες… Υπήρχε επίσης πολύς κόσμος που, για θρησκευτικούς λόγους, είχε την ευκαιρία να βοηθήσει με άλλο τρόπο την πατρίδα, γιατί υπηρετούσαν όχι στις μάχιμες μονάδες, αλλά σε μονάδες εργασίας.
Φυσικά, στη συνέχεια, όταν πέρασε ο καιρός, σταδιακά αυτές οι μονάδες καταργήθηκαν. Δεν μπορώ να σας πω πόσα χρόνια κράτησε αυτό, αν ήταν έξι ή εφτά χρόνια –μπορώ πάντως να προσθέσω ότι υπήρχαν προκαταλήψεις απέναντι στους ομοφυλόφιλους.
Θεωρείτε ότι αυτές οι προκαταλήψεις ήταν μια όψη της φαλλοκρατίας;
Ήταν μια κουλτούρα, το ίδιο συνέβαινε και με τις γυναίκες. Μπορώ, ωστόσο, να σας πω ότι η Επανάσταση δεν το ενθάρρυνε ποτέ αυτό, αντίθετα, εδώ χρειάστηκε να ενθαρρυνθεί πολύ ο αγώνας εναντίον των προκαταλήψεων για φυλετικούς λόγους. Σε σχέση με τη γυναίκα υπήρχαν προκαταλήψεις και μάλιστα πολύ ισχυρές και σε σχέση με τους ομοφυλόφιλους υπήρχαν ισχυρές προκαταλήψεις. Δεν πρόκειται τώρα να δικαιολογηθώ γι’ αυτά τα πράγματα, το κομμάτι της ευθύνης που μου αναλογεί το αναλαμβάνω. Τώρα, εγώ δεν είχα … Ασφαλώς εγώ είχα άλλες αντιλήψεις σε σχέση με αυτό το πρόβλημα. Εγώ είχα απόψεις και στην πραγματικότητα ήμουν αντίθετος και αντιτασσόμουν πάντα σε οποιαδήποτε κακομεταχείριση, σε οποιαδήποτε διάκριση, γιατί σ΄αυτή την κοινωνία υπήρχαν πολλές προκαταλήψεις… Οικογένειες που υπέφεραν. Ασφαλώς οι ομοφυλόφιλοι ήταν θύματα διακρίσεων. Σε άλλα μέρη πολύ περισσότερο απ΄ότι εδώ, αλλά πάντως ήταν, στην Κούβα, θύματα διακρίσεων και ευτυχώς ένας πληθυσμός πολύ πιο μορφωμένος, πιο καλλιεργημένος, σταδιακά ξεπέρασε αυτές τις προκαταλήψεις.
Πρέπει να σας πω επιπλέον ότι υπήρχαν –και υπάρχουν –επιφανέστατες προσωπικότητες του πολιτισμού, της λογοτεχνίας, άνθρωποι διάσημοι, καύχημα αυτήτς της χώρα, που ήταν και είναι ομοφυλόφιλοι και έχαιραν και χαίρουν μεγάλης εκτίμησης και ιδιαίτερου σεβασμού στη χώρα μας. Επομένως δεν πρέπει να νομίζετε ότι πρόκειται για γενικευμένα αισθήματα. Στους πιο καλλιεργημένους και πιο μορφωμένους κύκλους υπήρχαν λιγότερες προκαταλήψεις εναντίον των ομοφυλοφίλων. Στους κύκλους με μεγάλη έλλειψη κουλτούρας –μια χώρα, εκείνη την εποχή, με 30% αναλφαβητισμό –ήταν ισχυρές οι προκαταλήψεις εναντίον των ομοφυλόφιλων, και στους ημιαναλφάβητους επίσης, καθώς και σε πολλούς ανθρώπους που μπορεί να είναι επαγγελματίες. Αυτό το πράγμα ήταν μια πραγματικότητα στην κοινωνία.
Νομίζετε ότι έχουν καταπολεμηθεί αποτελεσματικά οι προκαταλήψεις εναντίον των ομοφυλοφίλων;
Οι διακρίσεις εναντίον των ομοφυλοφίλων είναι πια ένα πρόβλημα που έχει ξεπεραστεί αρκετά. Η απόκτηση άρτιας γενικής κουλτούρας, ο λαός που έχουμε σήμερα… Δε θα σας πω ότι δεν υπάρχει φαλλοκρατία, αλλά όχι όπως σ’ εκείνη την παλαιά κουλτούρα μας που ήταν πολύ ισχυρή… Με το πέρασμα των χρόνων, ο κόσμος άρχισε να αποκτά συνείδηση όλων αυτών και άρχισαν να ξεπερνιούνται εκείνα τα προβλήματα και οι συγκεκριμένες προκαταλήψεις άρχισαν να μειώνονται. Αλλά μη νομίζετε ότι ήταν εύκολο.
